در این مطلب از عربی آموز، به بیان انواع لهجه در زبان عربی خواهیم پرداخت. لهجه عربی به طور کلی به دو قسمت تقسیم می‌شود، لهجه شهری نشینان و لهجه بادیه نشینان که به روش زندگی و تاریخ منطقه بستگی دارد.
تفاوت بیشتر لهجه‌ها در صداها و گویش می‌باشد، که بر اساس مناطق تقسیم می‌شود.
انواع لهجه ها در زبان عربی
۱. لهجه نیل:
به مجموعهٔ لهجه مصری گفته می‌شود که شامل:
- لهجه شهری مصری، شامل اسکندریه
- لهجه صعیدیه
- لهجه سودانی که شامل عربی جوبیه در جنوب سودان و عربی نوبی در اوغاندا و کینیا است.
- لهجه تشادیه که در بین قبایل بقاره استفاده می‌شود و یکی از شاخه‌های این قبایل لهجه نیجریه می‌باشد.
- لهجه حجازی در سعودیه، زیرا لهجه سعودی مخلوطی از لهجه نیل و لهجه شبه جزیره است.
۲. لهجه ی‌های شامی:
به دو قسمت تقسیم می‌شود:
- لهجه شامی شمالی در لبنان و سوریه:
لهجه لبنانی: لهجه لبنانی شامل لهجه بیروت (مانند لهجه اشراف، لهجه بسطه و غیره)، لهجه شمالی (لهجه طرابلسی، لهجه زغرتاویه، لهجه بشراویه، لهجه کوره، لهجه عکاریه و غیره)، لهجه جنوبی مانند (صور، بنت جبیل و غیره)، لهجه بقاعیه (لهجه زحلیه، بعلبک_ الهرملو غیره)، لهجه جنوب لبنان (لهجه کسروانیه، لهجه درزیه و غیره)
لهجه سوری: لهجه سوری به لهجه دمشقی، حمصیه، حلبیه، ساحلیه، ماردلیه، دیریهو یبرودیه تقسیم می‌شود.
- لهجه شامی جنوبی در فلسطین و اردن:
لهجه فلسطینی به لهجه نابلسیه، خلیلیه و مقدسیه تقسیم می‌شود که شبیه و شامل لهجه بیت لحم و رام الله می‌باشد. لهجه شمال: که شامل مناطق جلیل و حیفا می‌شود، لهجه منطقهٔ جلیل با لهجه منطقهٔ ناصره شبیه است. بیشتر مناطق فلسطینی به لهجه فلسطینی صحبت می‌کنند به جز منطقهٔ مثلث که لهجه روستایی دارند. منطقهٔ نقب با لهجه غزاویه و لهجه بدویه صحبت می‌کنند.
لهجه اردنی: لهجه اردنی به لهجه شمالی، جنوبی و میانه تقسیم می‌شود. لهجه شمالی در شهرهای (اربد، عجلون، جرش و غیره)، لهجه جنوبی در شهرهای (مادبا، کرک، الطفیلیه، معان و غیره)، لهجه میانه در شهرهای (عمان، السلط و غیره) و لهجه عقبه، لهجه بادیه نشینان در برخی مناطق و در شرق راه بیابانی واقع شده.
۳. لهجه عراقی:
۱. لهجه جنوبی: لهجه مسلمانان در عراق، این لهجه تحت تأثیر لهجه بادیه نشینان قرار گرفته به خصوص در زمان حکومت عثمانی‌ها بعد از قرن ۱۸ است. که شامل لهجه بغدادی، بصراوی، عماره، ناصریه، انباریه و اهوازیه در ایران.
۲. لهجه شمالی: لهجه اغلب مسیحیان و یهودیان عراق و شمال عراق است. که شامل لهجه مصلاوی، یهودی بغداد، اناضولیه در ترکیه و نیز لهجه قبرصیه مارونیه در قبرص که تحت تأثیر زبان یونان قرار گرفته است.
۴. لهجه شبه جزیره عربی:
مجموعه‌ای از لهجه‌های وسط و شرق شبه جزیزه که شامل:
- خانوادهٔ لهجه خلیجی، شامل اماراتی، بحرینی، حساوی، قطری، کویتی و لهجه اهوازی در ایران که مخلوطی از لهجه عراقی و خلیجی است.
مجموعه لهجه نجدیه که از نجد منتشر شده، که بیشتر بادیه نشینان شام و کویر دهناء و رابع خالی استفاده می‌شود. - مجموعه لهجه‌های جنوب که از جنوب حجاز تا یمن وسعت دارد. که این لهجه تحت تأثیر زبان عربی جنوبی قدیم و سامیه جنوبی قرار گرفته است. که شامل لهجه‌های یمن مثل عندیه تهامیه و حضرمیه، و لهجهٔ یه جنوب سعودی است.
- حجازی شهری در وسط شهر حجاز، شامل مخاوطی از لهجه‌های شبه جزیره و لهجه‌های نیلی است.
- العمانیه، این لهجه در زبان سواحلیه تأثیر زیادی گذاشته است نتیجیه حکم عمانی لزنجبار است.
- مجموعه لهجه‌های شمال غرب شبه جزیره که بادی نشینان حجاز، نقب و سیناء از این لهجه استفاده می‌کنند.
- بحرینیه بین بحرینی شیعه در شبه جزیره استفاده می‌شود.
- شیحه در استان مسندم عمانی و اماره رأس الخیمه استفاده می‌شود.
۵. لهجه ی‌های مغاربیه
- مغاربیه
- جزائریة
- لیبیة
- تونسیة
- حسانیة
- أندلسیة
- کویری
- جبلیة
- جیجلیة
- صقلیة (منقرض)
- مالطیة
لهجه‌های دیگری در شرق کشور عربی نیز وجود دارد:
هجات عربی در وسط آسیا (شامل أفغانیة، بخاریة، خراسانیة و قشقداریة).
شروانیة (منقرض)
